Integracja ma większą szansę na powodzenie, jeśli wszystkie zainteresowane strony mają ukształtowaną tożsamość kulturową i płynące z niej poczucie własnej godności (Fukuyama, 2019).
11 kwietnia 2025 mija trzy lata od momentu, kiedy do SzkoUA – Warszawskiej Szkoły Ukraińskiej, zawitali pierwsi uczniowie. Często kiedy myślę o tej trzyletniej historii mam poczucie, że powstanie i trwanie SzkoUA to pasmo większych lub mniejszych cudów. Pierwszy z nich to tempo, w jakim powstała – zaledwie trzy tygodnie. Dzięki pracy wolontariuszy z KIK-u, Ukraińskiego Domu oraz innych osób dobrej woli, zarówno Polaków jak Ukraińców, w tym krótkim czasie, udało się znaleźć pusty budynek, zatrudnić nauczycielki, przeprowadzić rekrutację uczniów, a nawet nawiązać partnerstwo z Save the Children – organizacją, która zapewniła finansowanie projektu.
Kolejny cud to śmiechy i ożywiony gwar szkolnej przerwy, który usłyszeliśmy po około dwóch-trzech tygodniach wytężonej pracy psychologów i całego grona pedagogicznego. Początkowa cisza była trudna do zniesienia… albo kiedy jeden z chłopców z drugiej klasy przemógł się i zszedł w końcu do świetlicy, która mieściła się w podpiwniczeniu…
Później, kiedy po ponad 2 latach poszukiwań udało się znaleźć nowy budynek dla SzkoUA, zdarzył się kolejny cud – udało się pozyskać sponsora na ogromny remont. Dzięki wsparciu Dom Development warunki nauki w SzkoUA znacznie się poprawiły. Tego rodzaju cuda można by jeszcze długo wymieniać.
SzkoUA w założeniu miała być krótkoterminowym projektem, góra na 3 miesiące. Dzieci miały dokończyć rok szkolny w systemie ukraińskim tu w Polsce, a potem wrócić do swoich domów w Ukrainie. Niestety nadzieje, że szkoła nie będzie potrzebna w kolejnym roku, szybko się rozwiały. Musieliśmy dostosować nasz projekt do zmieniających się okoliczności oraz zmieniających się potrzeb społecznych.
Nasze nauczycielki opracowały połączoną polsko-ukraińską podstawę programową oraz system dwujęzycznych zajęć, który pozwala w przyjazny dla uczniów sposób przyswoić niezbędną wiedzę, a na koniec roku otrzymać dwa świadectwa. W ten sposób SzkoUA stała się pierwszą ukraińską szkołą dla uchodźców, prowadzącą nauczanie w dwóch systemach edukacji jednocześnie. Uczymy zarówno polskiego jak i ukraińskiego, uczniowie poznają polskie tradycje, kultywując zarazem te ukraińskie.
Misją SzkoUA jest zatem integracja, ta w duchu Fukuyamy, która zachodzi na bazie ugruntowanej tożsamości kulturowej obu stron. Integracja, nie asymilacja!
Innowacyjność SzkoUA została doceniona zarówno na poziomie lokalnym, jak i międzynarodowym.
W 2022 roku SzkoUA zdobyła nagrodę S3KTOR; była również finalistką nagrody Centrum Nauki Kopernik „Przewroty”; w 2024 roku natomiast wyróżniono ją prestiżową nagrodą Banku Rozwoju Rady Europy „za spójność społeczną” doceniając nowatorskie podejście do edukacji dzieci uchodźczych.
Niestety, decyzje prezydenta Trumpa o wycofaniu USAID z Europy pośrednio dotknęły także nasz projekt. Skutkują one bowiem decyzją o zamknięciu polskiego biura Save the Children – kluczowego partnera SzkoUA. Sytuacja jest tym trudniejsza, że również inne organizacje międzynarodowe radykalnie zmniejszyły środki przyznawane na projekty edukacyjne dla uchodźców. Pogarszają się nastroje społeczne.
W tych okolicznościach przyszłość SzkoUA stoi pod ogromnym znakiem zapytania. W obliczu powyższych wyzwań poszukujemy partnerów, których wsparcie pozwoliłoby na kontynuację naszej misji wspierania rodzin uchodźczych zagrożonych wykluczeniem. Otworzyliśmy także możliwość wspierania najbardziej potrzebujących rodzin indywidualnymi stypendiami.
Należy pamiętać, że SzkoUA to nie tylko miejsce nauki dla ponad 250. ukraińskich dzieci, ale również miejsce pracy dla niemal 40. osób udzodźczych. Znakomitą większość naszego zespołu stanowią ukraińskie uchodźczynie – kobiety, dla których praca w SzkoUA jest ich codzienną walką o przyszłość i tożsamość naszych uczniów.
Dla mnie SzkoUA jest symbolem wytrwałości i siły narodu ukraińskiego – jej historia udowadnia, że cuda się zdarzają, a front tej wojny nie kończy się na okopach.
Więcej o SzkoUA i o tym jak nas wesprzeć:
Tosia Michałowska