Laureatem XV edycji Nagrody „Pontifici-Budowniczemu Mostów”, przyznawanej przez warszawski Klub Inteligencji Katolickiej „za zasługi w szerzeniu wartości dobra wspólnego, dialogu i poświęcenia na rzecz bliźnich“, został Adam Bodnar, doktor habilitowany nauk prawnych, działacz na rzecz praw człowieka, obecnie Rzecznik Praw Obywatelskich kadencji 2015-2020.
Uroczystość odbyła się w 24 października 2020 roku w siedzibie Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie.
Obchody urodzin KIK-u rozpoczęły się 24 października o godzinie 19:00. Z racji na trudną sytuację epidemiologiczną oraz wprowadzone przez rząd obostrzenia, w trosce o bezpieczeństwo gości wydarzenia, Zarząd Klubu zdecydował, że tegoroczna uroczystość odbędzie się bez udziału publiczności w siedzibie KIK-u. Całe wydarzenie było transmitowane na kanale YouTube warszawskiego KIK-u oraz udostępnione na stronie internetowej Klubu.
Marta Titaniec, wiceprezes Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie, witając wszystkich uczestników dzisiejszego święta warszawskiego KIK-u, przypomniała m.in. wartości i główne obszary aktywności Klubu:
Dokładnie dzisiaj obchodzimy 64 rocznicę powstania Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie. KIK jest tym samym jedną z najstarszych organizacji pozarządowych w Polsce. Stowarzyszeniem korzystającym z doświadczeń przeszłości i nieustającym w realizowaniu misji świadomego przeżywania naszego powołania katolików świeckich.
KIK od początku jest świadkiem i uczestnikiem wydarzeń w Polsce i w Kościele, biorąc aktywnie udział w ważnych wydarzeniach kościelnych jak i na polu społeczno-politycznym. Kształtują one tożsamość Klubu i odbijają się w naszych codziennych działaniach. Warto tu przywołać Sobór Watykański II i rok 1989 r. w Polsce. Pierwszy mocno zaakcentował m.in. rolę świeckich i zadania Kościoła jako wspólnoty we współczesnym świecie, drugi uczył nas odpowiedzialności w sferze obywatelskiej, którą członkowie Klubu świadomie podjęli, by budować Polskę demokratyczną. Polskę opartą na fundamencie praw człowieka, praworządności i trójpodziału władzy, w której większość liczy się z głosem mniejszości. Chcemy też współtworzyć Kościół, który zauważając pojedynczego człowieka, szanuje jego wolność i rozum i uznaje prymat sumienia na drodze do zbawienia.
Pełny tekst przemówienia Marty Titaniec
Po przywitaniu uczestników uroczystości przez Martę Titaniec, w imieniu Kapituły Nagrody Jan Murawski, sekretarz KIK, ogłosił Laureata XV edycji nagrody „PONTIFICI – Budowniczemu Mostów“ przyznawanej przez Klub Inteligencji Katolickiej w Warszawie „za zasługi w szerzeniu wartości dobra wspólnego, dialogu i poświęcenia na rzecz bliźnich“. W roku 64. rocznicy powstania KIK-u laureatem Nagrody został i tytuł PONTIFEXA 2020 otrzymał Adam Bodnar.
Laudację na cześć Laureata wygłosił dr Piotr Cywiński, członek Zarządu Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie, w latach 2000-2010 prezes KIK, jeden z pomysłodawców powstania Nagrody.
Bardzo trudno jest ująć, podsumować czy oceniać ostatnie 5 lat tej wymagającej, trudnej i odpowiedzialnej pracy, ale wydaje mi się, że nastąpiło najpierw bardzo głębokie zdiagnozowanie obszarów, gdzie obywateli i ich wolności należałoby bronić wobec potęgi aparatu i instytucji państwowych. A następnie został dokonany świadomy wybór obrony zwłaszcza w tych obszarach, gdzie obywatel jest w wyraźnie najsłabszej pozycji. I gdyby snuć opowieść, takie sprawozdanie, to objęłoby niezmiernie szeroki wachlarz zagadnień. Nawet bym się nie ośmielił ich wszystkich przytoczyć, bo to dotyczy bardzo wielu płaszczyzn funkcjonowania państwa, ale niewątpliwie trzeba podkreślić: prawa dziecka; prawa wyborcze – zarówno dla ludzi mieszkających w kraju, jak i dla naszych obywateli mieszkających za granicą; prawo do azylu i status uchodźcy – to jest temat, który pozostaje bardzo ważny; wolność zrzeszania się, w tym pamiętajmy o związkach zawodowych, bo wiele zagadnień tego dotyczyło; równość płci, oczywiście, czyli niedyskryminowanie kobiet, ale także sytuacja osób nieheteronormatywnych; wolność wypowiedzi i manifestowania poglądów; bardzo istotny element, kompletnie niezauważalny z perspektywy wielkich miast, czyli pogłębiająca się izolacja osób na obszarach wiejskich, szczególnie myślę o wschodzie Polski; sytuacja w więziennictwie – to się wydaje, że jest to teren działań naturalny, natomiast można cały czas poprawiać sytuację osób, które są skazane. Takim przykładem, który mnie mocno ujął jest fakt, że dzięki działaniom Rzecznika Praw Obywatelskich owoce i warzywa pojawiły się w kantynach i sklepikach na terenie więziennictwa. Problem nadmiernego karania, czy z drugiej strony opieszałości w dążeniu do sprawiedliwości, to jest coś, z czym obywatele polscy czasem muszą się zetknąć; obrona urzędnika przed władzą polityczną; samotność obywateli wobec władzy i jej aparatu; przeciążenie programowe dzieci w szkołach, czy w treści i ilości lekcji domowych; ochrona opuszczonych cmentarzy, rozumianych jako pomniki dawnej wielokulturowości Polski – to jest coś, co powoduje u mnie drganie bardzo wrażliwej struny.
Proszę Państwa, pięć lat. Prawie trzysta tysięcy skarg obywatelskich. Tysiąc czterysta wystąpień generalnych, to jedno z głównych narzędzi Rzecznika Praw Obywatelskich, krótko mówiąc i nie licząc świąt i urlopów, to jest mniej więcej jedno dziennie. Dwieście sześćdziesiąt kasacji w sprawach karnego Sądu Najwyższego. Sto osiemdziesiąt postępowań przed sądami administracyjnymi. Dwieście dwadzieścia spraw obywateli obserwowanych i analizowanych przed sądami powszechnymi. Sto sześćdziesiąt pięć miejscowości odwiedzonych wraz z zespołem. Nie wiem, jak w tym okresie robi się habilitację…
Pełny tekst laudacji wygłoszonej przez Piotra Cywińskiego
W swym przemówieniu po odebraniu nagrody dr hab. Adam Bodnar mówił m.in.:
Traktuję nagrodę jako docenienie pracy Biura RPO oraz moich współpracowników przez ostatnie pięć lat. Przez ten czas faktycznie staraliśmy się budować mosty, choć może nie zawsze – ze względu na narastającą polaryzację – było to zauważalne. Niemniej tam gdzie było to możliwe staraliśmy się podejmować wspólne inicjatywy i działania, także z organizacjami kościelnymi i Kościołem katolickim. Pamiętam doskonale spotkania w 2015 i 2016 r., które poświęcone były tematowi pomocy dla uchodźców. Pamiętam wspólne interwencje, kiedy migranci i uchodźcy padali ofiarami aktów nienawiści. Wspierałem działania na rzecz utworzenia korytarzy humanitarnych. Doceniałem zaangażowanie organizacji społecznych związanych z Kościołem na rzecz osób starszych oraz osób dotkniętych kryzysem bezdomności. Wspierałem ruch opieki paliatywnej i hospicyjnej. Szukałem porozumienia w zróżnicowanym kulturowo, narodowościowo i religijnie Wrocławiu. Wspierałem dobrym słowem inicjatywę „Zranieni w Kościele”. Od dwóch lat w Biurze RPO staraliśmy się także łączyć różne kościoły, związki religijne, wspólnoty i środowiska poprzez pamięć o (nie)zapomnianych cmentarzach. Cieszę się, że znacznie częściej Biuro RPO było miejscem dobrych spotkań, niż podziałów.
Na mojej drodze RPO mogłem spotkać wielu innych „budowniczych mostów” – szczególnie lokalnych działaczy i aktywistów. Oni się nie pytali skąd pochodzisz, kim jesteś i jaka jest Twoja wiara. Oni po prostu rozwiązywali problemy, gromadzili wokół nich ludzi oraz tworzyli sens lokalnej wspólnoty. To właśnie jedna z przyczyn dlaczego samorządy lokalne, dające przestrzeń do takiej działalności, cieszą się tak wielkim zaufaniem społecznym.
Jak Państwo wiedzą jestem osobą niewierzącą, ale to nie znaczy, że odrzucającą znaczenie wspólnoty osób wierzących, a szczególnie katolików, dla naszej historii, przeszłości, teraźniejszości oraz przyszłości. W książce „Obywatel.PL” – rozmowie z red. Bartoszem Bartosikiem (Wydawnictwo Mando, Warszawa 2020) – powiedziałem, że nie można ignorować tego co Kościół zrobił przez setki lat naszej historii, jakie ma obecnie znaczenie dla rozwiązywania różnych problemów społecznych, ale także jakiego wsparcia duchowego udziela osobom wierzącym. Ale jednocześnie nie oznacza to mojej zgody na to, aby Kościół starał się nadużywać swojej pozycji dominującej, budował przymierza polityczne wykraczające poza normalne granice funkcjonowania państwa demokratycznego, czy korzystał ze swoistego immunitetu nieodpowiedzialności za czyny przestępne w stosunku do najmłodszych. Z tych powodów wraz z Kościołem Ewangelicko-Augsburskim organizowałem w zeszłym roku konferencję pt. „Tworzymy pokój” – moim zdaniem kościoły i związki wyznaniowe powinny przyczyniać się do budowania demokracji i rządów prawa, a nie legitymizować działania wręcz w przeciwnym kierunku. Jestem zwolennikiem tezy, że Polska musi stać się wspólnotą wszystkich, niezależnie od wiary i światopoglądu. Ale aby tak się stało musimy mieć przestrzeń do dialogu oraz stosować raczej zasadę samo-ograniczania i pokory, niż dążyć do utrzymywania stałej przewagi konkurencyjnej nad innymi kościołami, związkami wyznaniowymi czy grupą osób niewierzących.
Pełny tekst przemówienia Adama Bodnara
W 50-lecie założenia warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej (2006 r.), Zarząd Klubu ustanowił doroczną nagrodę „PONTIFICI„, czyli „Budowniczemu mostów”. Każdego roku, 24 października, w rocznicę powstania KIK Warszawa, tytuł Pontifexa przyznawany jest jednej osobie, „za zasługi w szerzeniu wartości dobra wspólnego, dialogu i poświęcenia na rzecz bliźnich“. Te wartości bowiem zostały uznane za niezwykle ważne w doświadczeniu ludzi Klubu Inteligencji Katolickiej.
Kapitułę Nagrody stanowią Członkowie Honorowi KIK: Halina Bortnowska, Izabela i Paweł Broszkowscy, prof. Krzysztof Byrski, prof. Kazimierz Czapliński, Izabela Dzieduszycka, dr Stanisław Latek, Anna i Krzysztof Łoskotowie, Anna Radziwiłłowa, dr Paweł Rościszewski, Krystyna Sieroszewska, dr Krzysztof Śliwiński, Jan Turnau, Zofia i Andrzej Wielowieyscy, Stefan Wilkanowicz, dr Krzysztof Ziołkowski.
Dotychczas laureatami nagrody zostali: prof. Andrzej Zoll (2006), abp Henryk Muszyński (2007), Krzysztof Czyżewski (2008), prof. Krzysztof Zanussi (2009), Danuta Baszkowska (2010), + s. Rafaela FSK – Urszula Nałęcz + (2011), bp. Zdzisław Tranda (2012), dr Helena Pyz (2013), + ks. dr Jan Kaczkowski + (2014), o. Ludwik Wiśniewski OP (2015), ks. prof. Tomáš Halik (2016), abp Wojciech Polak (2017), prof. Adam Strzembosz (2018) oraz Aleksandra Dulkiewicz (2019).
Nagroda ma postać statuetki, która przedstawia dwie twarze, odrębne, ale stanowiące całość, jak poszczególne kartki stanowią jedną książkę. Na odwrocie widnieje motto nagrody, którym jest cytat z Genesis, zapisany w czterech językach (hebrajski, greka, łacina i polski): Nie wiem. Czy ja jestem opiekunem mojego brata? Do Nagrody dołączony jest również dyplom potwierdzający przyznanie tytułu PONTIFEXA.
Autorką projektu statuetki jest prof. Magdalena Szmidt-Góra. Autorem zdjęć statuetki jest Michał Dąbski.
Adam Bodnar jest doktorem habilitowanym nauk prawnych, działaczem na rzecz praw człowieka,
w latach 2010–2015 był wiceprezesem Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, obecnie jest Rzecznikiem Praw Obywatelskich kadencji 2015-2020.
Urodził się w 1977 roku w Trzebiatowie, w roku 2006 uzyskał stopień doktora nauk prawnych
z zakresu prawa konstytucyjnego, stopień doktora habilitowanego uzyskał w roku 2019. W latach 2004-2015 związany był z Helsińską Fundacją Praw Człowieka.
Dzięki poparciu 67 organizacji pozarządowych został w 2015 r. zgłoszony na stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich przez Klub Parlamentarny SLD i posłów niezależnych, a także przez Klub Parlamentarny PO. Sejm RP powołał go na tę funkcję 24 lipca 2015 r., a 7 sierpnia 2015 r. Senat RP zatwierdził ten wybór.
Za: rpo.gov.pl
Fotografia Adama Bodnara: M. Józefaciuk – Kancelaria Senatu